امیر الممنین علیه السلام حضرت قائم عجل الله فرجه را یاد کرده و فرمود آگاه باشید که آن جناب به طوری غایب می شود که شخص نادان خواهد گفت خدا به آل محمد احتیاجی ندارد

در این مقاله به سه سوال که معمولا در مباحث مهدویت مطرح می شود اجمالا پاسخ خواهیم گفت
سوال اول چه مانعی داشت امام زمان غایب نمی شد و خداوند از کشته شدن آن ممانعت می کرد؟
در رابطه با این سال به پاسخ شیخ طوسی رحمة الله علیه اکتفا می کنیم که فرمود ممانعتی که با تکلیف بندگان خدا منافات ندارد این است که خداوند مردم را از مخالفت فرمان او برحذر دارد و دستور دهد که از او پیروی کنند و او را یاری نمایند و در برابرش تسلیم گردند؛ اینها همه کاری است که خدا باید بکند
اما ایجاد مانع میان او و مردم منافی تکلیف داشتن بندگان بوده و نقض غرض است زیرا مقصود از مکلف داشتن مردم این است که به ثواب برسند و حال آنکه ایجاد مانع و حایل میان آن حضرت و مردم با این منظور منافات دارد ضمن این که گاهی ایجاد حایل و مانع برای جلوگیری از کشته شدن آن حضرت موجب بروز مفسده ای برای مردم شود که البته این کار از خداوند نیکو و پسندیده نیست مهدی موعود ترجمه و نگارش علی دوانی ص 8-5-2-
 
سوال دوم منظور از غیبت صغری و غیبت کبری چیست و از کجا آغاز شدند؟
از وقتی که پیشوای یازدهم شیعیان حضرت عسکری علیه السلام در سال 2-6-0 هجری قمری در گذشت ومقام امامت ورهبری امت به فرمان خداوند بزرگ به فرزند ارجمند وی حضرت مهدی موعود عجل الله فرجه منتقل شد دشمنان امام برای قتل حضرت کمر همت بستند ولذا به فرمان الهی بعد از تدارک مراسم به خاک سپاری پدر غایب گردید
غیبت امام زمان عجل الله فرجه به دو مرحله تقسیم گردید مرحله کوتاهی که بدان غیبت صغری گفته اند ومرحله دراز مدت که بدان غیبت کبری گفته می شود غیبت صغری از سال 2-6-0 که سال وفات امام عسکری علیه السلام است آغاز گردید ودر سال 3-2-9- که سال وفات آخرین نماینده اوست پایان یافت
این غیبت از دو جهت محدود بود؛ 1- جهت زمانی 2- جهت شعاعی
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است سوگند به خدایی که مرا برای بشارت برانگیخت قائم فرزندان من بر طبق عهدی که به او می رسد غایب می شود به طوری که بیشتر مردم خواهند گفت خدا به آل محمد احتیاجی ندارد و دیگران در اصل تولدش شک می کنند
از نظر زمانی بیش از 7-0 سال 6-9- سال وشش ماه وپانزده روز به طول نینجامید واز این رو غیبت صغری نامیده شد؛ واز نظر شعاعی نیز این غیبت غیبتی همه جانبه نبود وشعاع ودامنه آن محدود بود یعنی در طول مدت 7-0 ساله این غیبت اگر چه امام از نظرها پنهان بود لیکن این غیبت وپنهانی نسبت به همه کس نبود بلکه کسانی بودند که به صورتی با امام در تماس بودند واینان نایبان خاص امام بودند کارهای مردم را می گذرانیدند نامه ها وسالات مردم را به نزد امام می بردند یا می فرستادند وپاسخ امام را به مردم می رساندند وگاهی گروهی از مردم به وسیله آن نایبان خاص به دیدار امام دوازدهم علیه السلام راه می یافتند خورشید مغرب محمد رضا حکیمی ص 4-3-
البته برخی از مورخین آغاز غیبت صغری را از هنگام ولادت امام مهدی عجل الله فرجه به شمار آورده اند یعنی از سال 2-5-5- آغاز ودر سال 3-2-9- ختم شده که با این حساب دوره غیبت صغری 7-5- سال خواهد شد ارشاد شیخ مفید ترجمه ساعدی خراسانی ص 6-7-3- از این رو امام زمان علیه السلام بنابر قول مشهور هنگام غیبت کبری یک انسان کامل 7-5- ساله بودند ولی پس از درگذشت آخرین سفیر خصوصی آن حضرت این راه نیز به روی مردم بسته شد وفقهای اسلام به عنوان مرجع رسمی ونایبان عام حضرت در امور دینی ودنیوی معرفی شدند وبه خاطر بسته شدن همه تماسهای خصوصی وطولانی بودن زمان غیبت نام آن را غیبت کبری نهادند
امام صادق علیه السلام در این رابطه فرموده است حضرت قائم عجل الله فرجه دو غیبت دارد یکی طولانی کبری ودیگری کوتاه صغری بحار الانوار ج 5-2- ص 1-5-5-
از نظر زمانی بیش از 7-0 سال 6-9- سال وشش ماه وپانزده روز به طول نینجامید واز این رو غیبت صغری نامیده شد؛ واز نظر شعاعی نیز این غیبت غیبتی همه جانبه نبود وشعاع و دامنه آن محدود بود یعنی در طول مدت 7-0 ساله این غیبت اگر چه امام از نظرها پنهان بود لیکن این غیبت وپنهانی نسبت به همه کس نبود
سوال سوم آیا ماجرای غیبت از جانب پیامبر و امامان معصوم پیش بینی شده بود؟
غیبت امام زمان عجل الله فرجه یک واقعیت مسلم است که از قبل توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و امامان معصوم علیهم السلام پیش بینی شده و به وقوع پیوسته است داستان غیبت حضرت مهدی علیه السلام موضوع جدیدی نیست بلکه ریشه عمیق دینی دارد
به عنوان نمونه رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است سوگند به خدایی که مرا برای بشارت برانگیخت قائم فرزندان من بر طبق عهدی که به او می رسد غایب می شود به طوری که بیشتر

مردم خواهند گفت خدا به آل محمد احتیاجی ندارد و دیگران در اصل تولدش شک می کنند
پس هر کس زمان غیبت را درک نمود باید دینش را نگهداری کند و شیطان را از طریق شک به خود راه ندهد مبادا که او را از ملت من بلغزاند و از دین خارج کند چنان که قبلا پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد خداوند شیطان را دوست و فرمانروای کفار قرار داده است اثبات الهداه شیخ حر عاملی ج 6- ص 3-8-6-
و نیز اصبغ بن نباته نقل می کندامیر الممنین علیه السلام حضرت قائم عجل الله فرجه را یاد کرده و فرمود آگاه باشید که آن جناب به طوری غایب می شود که شخص نادان خواهد گفت خدا به آل محمد احتیاجی ندارد اثبات الهداه شیخ حر عاملی ج 6- ص 3-9-3- و احادیث بسیاری که در کتب روایی مشهور است

منابع
یکصد پرسش وپاسخ پیرامون امام زمان ـ علیرضا رجالی تهرانی
سایت تعلیمات اسلامی واشنگتن
خورشید مغرب محمد رضا حکیمی